Dinh dưỡng đặc biệt cho bệnh nhân ung thư

Dinh dưỡng đặc biệt cho bệnh nhân ung thư

Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư cần có đủ chất EPA (2 gram một ngày), protein (1,3-1,5 gram cho 1 kg cân nặng), năng lượng cao 30-40 kcal trên 1kg cân nặng.

EPA là Eicosapentaenoic acid, acid béo omega 3 chuỗi dài nhiều nối đôi. Cơ thể không tự tổng hợp được chất này. EPA giúp ngăn chặn tình trạng suy mòn ở bệnh nhân ung thư qua những cơ chế phức tạp: ức chế huy động chất mỡ và thiêu hủy chất mỡ; ức chế phân hủy chất đạm; tăng cường sản sinh chất chống viêm; điều hòa hệ miễn dịch, quá trình chuyển hóa, hoạt động của các tuyến nội tiết. Điều này giúp hạn chế tình trạng giảm cân, suy mòn và nhiễm trùng cho người bệnh ung thư. Nguồn cung cấp EPA chủ yếu từ dầu cá vùng biển sâu như cá ngừ, cá hồi.

Chán ăn là hiện tượng thường gặp ở bệnh nhân ung thư. Bên cạnh đó, khối u là nguyên nhân gây ra tình trạng viêm, hao mòn cơ thể. Các tác nhân khác trong quá trình điều trị: phẫu thuật, thuốc, xạ trị cũng làm ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của người bệnh như kém tiêu hóa, nôn ói, tiêu chảy, sụt cân, suy dinh dưỡng…

Suy dinh dưỡng làm sức đề kháng giảm, khiến vết mổ chậm lành, suy giảm thể lực, giảm chức năng tâm thần. Đồng thời, tế bào ung thư cũng lấy dinh dưỡng, năng lượng của cơ thể để phát triển, xâm lấn những cơ quan xung quanh. Chúng phóng thích yếu tố tăng viêm (các cytokine) dẫn đến việc ức chế cảm giác ngon miệng, tiêu hao năng lượng lúc nghỉ, phóng thích yếu tố gây thủy phân protein. Điều này gây ra hiện tượng giảm khối nạc cơ thể, sụt cân. Bệnh nhân ung thư bị suy dinh dưỡng không đáp ứng tốt điều trị.

Nhiều người cho rằng bệnh nhân ung thư nên nhịn ăn hay chỉ dùng gạo lức muối mè để cơ thể gầy ốm, khối u teo dần do không được nuôi dưỡng. Một số quan niệm khác lại cho rằng bệnh nhân ung thư nên ăn uống bình thường hoặc chỉ bồi dưỡng trong giai đọan điều trị. Tuy nhiên, những ý kiến này gây ảnh hưởng xấu đến tình trạng người bệnh.

Bệnh nhân ung thư cần phải tăng cường hàm lượng đạm (protein) để thúc đẩy quá trình đồng hóa, tăng khối nạc cơ thể, giảm nguy cơ sụt cân. Bạn nên ăn nhiều bữa trong ngày (5-6 bữa); tránh những thức ăn nhiều chất béo như món chiên, xào, thức ăn sinh hơi: đậu, bắp cải, dưa hấu, mít hoặc thức uống có gas; uống đủ nước, khoảng 8 cốc trong ngày (cốc loại 250 ml).

Sau giai đoạn điều trị, người bệnh vẫn cần tiếp tục bồi dưỡng để phục hồi sức khỏe, cải thiện chức năng miễn dịch, ổn định cân nặng… Bạn phải tăng cường ăn các loại thực phẩm giàu vitamin, muối khoáng như trái cây, sinh tố. Khi cơ thể đã hồi phục, bệnh nhân tránh bị thừa cân. Trong đó, tập luyện thể thao như đi bộ, đạp xe… đóng vai trò quan trọng. Bạn nên tập thể thao trung bình 45 phút một lần, 3 lần một tuần.

TS. Bác sĩ Lưu Ngân Tâm
Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Chợ Rẫy